Các bác sỹ khuyên sản phụ trong vòng 24 giờ sau khi sinh cần nghỉ ngơi, quan sát lượng máu ở âm đạo, vệ sinh vùng kín và mau chóng tiểu tiện.
Nghỉ ngơi thư giãn
Quá trình “vượt cạn” đã lấy đi rất nhiều sức lực của chị em, vì vậy sau khi sinh việc quan trọng nhất là phải nghỉ ngơi để hồi phục sức khỏe.
Thêm vào đó, chưa tính đến việc phải mất ít nhất 3 – 4 giờ đồng hồ mỗi ngày để cho con bú, sản phụ còn phải thay tã lót, dỗ con và thường bị tiếng khóc của con làm thức giấc. Vì vậy, ngay sau khi sinh và trong tháng ở cữ, sản phụ nên tìm người giúp đỡ để tranh thủ nghỉ ngơi càng nhiều càng tốt.
Cho con bú và chăm sóc bầu vú
Ngay sau sinh giờ đầu tiên, em bé cần được bú mẹ ngay, sau khi lau sạch đầu vú và nặn bỏ giọt sữa đầu, dưới sự hỗ trợ các nữ hộ sinh, mặc dù sữa đầu có nhưng số lượng rất ít, nhưng động tác cho bé bú, giúp cho sự bài tiết sữa về nhanh hơn do phản xạ mút của bé từ đầu vú, sẽ kích thích tuyến sữa tiết sữa. Mặt khác trong 3 ngày đầu, sữa mẹ gọi là sữa non, có hàm lượng dinh dưỡng và hàm lượng kháng thể rất cao, khi bé lãnh hội được nguồn sữa mẹ sau này sẽ không bị các bệnh dị ứng hay những bệnh lặt vặt thông thường.
Sang ngày thứ 3 sau sinh, thường có hiện tượng cương sữa, biểu hiện hai vú cương cứng, ấn đau, có thể kèm theo sốt nhẹ. Điều cần làm ngay, không để cương sữa, có thể cần sự giúp đỡ của ông bố hay người thân trong gia đình, thực hiện động tác mátxa vú, nặn sữa bình, hoặc có thể dùng máy hút sữa.
Một khi không hiệu quả, có thể chườm mát, không nên chườm nóng, cách thức xử trí, dùng khăn mặt thấm ướt để trong ngăn đá tủ lạnh sau 15 – 20 phút, mang ra chườm trên bầu vú, động tác như vậy giúp hiện tượng co mạch, làm giảm cương sữa. Ngoài ra, cần lau sạch vú thường xuyên nhằm nhiễm trùng đầu vú.
Những trường hợp mẹ ít sữa, hay không có sữa, ngoài chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, uống nhiều nước, cần thiết mẹ phải ngủ đủ giấc, trung bình 8 – 9 giờ/ngày, chính trong giấc ngủ sẽ giúp bài tiết sữa nhiều hơn.
Đồng thời, chú ý khi bé bú mẹ, mẹ nên ngồi dậy bế con cho bú, cho bé bú hết sạch sữa một bên bầu vú này, rồi sau đó mới sang bên vú bên kia, không nên cho trẻ bú lưng chừng bầu vú mẹ vẫn còn sữa mà chuyển sang bầu vú khác, điều đó sẽ làm hạn chế bài tiết sữa. Có thể dùng các viên thuốc giúp kích thích sữa như: Meko lactagil 0,6g 1 viên x 2 lần uống.
Hoặc mẹ có thể sử dụng “Máy hút sữa” cũng là một cách giúp kích thích tuyến sữa, giúp sữa về nhiều cho bé bú khi mẹ ít sữa. Hay sẽ bớt căng cứng, đau ngực khi mẹ có nhiều sữa.
Bổ sung chất dinh dưỡng
Sau khi sinh xong, cơ thể sản phụ thường trở nên yếu mệt hơn rất nhiều so với bình thường. Lúc này, người nhà nên cho sản phụ ăn thức ăn ở dạng lỏng như cháo chân giò, canh rong biển, một số loại rau… vừa có nhiều chất dinh dưỡng vừa làm lợi sữa. Hoặc những loại trà có lợi cho sữa như: Trà Vằng Hòa Tan, Cao Chè Vằng… được chiết xuất từ thiên nhiên, giúp lợi sữa và tốt cho sức khỏe.
Sản phụ cũng cần ăn nhiều rau tươi và hoa quả để không những hấp thụ được vitamin mà còn phòng tránh chứng tiện bí. Đối với những sản phụ phải mổ đẻ thì nên ăn sau phẫu thuật từ 6 – 8 giờ đồng hồ để tránh tác dụng phụ của thuốc gây tê.
Quan sát lượng máu ở âm đạo
Xuất huyết sau sinh là một trong những nguyên nhân gây sốc, choáng thậm chí tử vong cho sản phụ. Xuất huyết sau khi sinh thường do một số nguyên nhân sau: tử cung co yếu, sót nhau thai, tổn thương vùng kín…
Vì vậy, trong vòng 24 giờ sau khi sinh, sản phụ cần chú ý quan sát lượng máu xuất hiện ở âm đạo. Nếu lượng máu lên đến 500ml thì phải kịp thời báo cho bác sỹ để tìm hiểu chính xác nguyên nhân và có phương án khắc phục.
Vận động cơ thể
Nếu sinh thường thì sau 6 – 12 giờ đồng hồ, sản phụ nên ra khỏi giường và đi lại một cách chậm rãi, nhẹ nhàng. Việc này giúp cơ bụng co lại, thúc đẩy tử cung nhanh chóng trở lại trạng thái bình thường, đồng thời phòng ngừa khả năng phát sinh bệnh sỏi thận, chứng tiện bí.
Để cơ thể dần dần thích ứng dần dần, sản phụ cũng có thể thực hiện các bài tập vận động ngay khi nằm trên giường. Thứ tự động tác như sau: nằm ngửa, hít thở chậm rãi; vận động nhẹ nhàng cơ gáy, hai bả vai, bàn tay, bụng, rồi đến chân.
Vệ sinh vùng kín
Trong vòng 24 giờ sau khi sinh, âm đạo thường tiết dịch hoặc ra máu. Vì vậy cần chú ý vệ sinh sạch sẽ vùng kín của sản phụ. Hiện nay ở các bệnh viện, các y tá và hộ lý thường cung cấp dung dịch vệ sinh phụ nữ và hướng dẫn cách làm sạch vùng kín. Chỉ cần làm theo hướng dẫn của bệnh viện là chị em có thể yên tâm phần nào.
Khi vệ sinh vùng kín, chị em chú ý quan sát xem âm đạo và hậu môn có biểu hiện sa xuống bất thường hay không. Nếu có, cần báo ngay cho bác sỹ để kiểm tra nguyên nhân là do viêm nhiễm, chảy máu trong hay lý do nào khác.
Mau chóng tiểu tiện
4 giờ đồng hồ sau khi sinh thường, sản phụ đã có thể và nên tiểu tiện. Bởi trong quá trình sinh, đầu thai nhi quay xuống đã gây áp lực lên bàng quang và niệu đạo nên thời gian để bàng quang hồi phục chức năng kéo dài sẽ ảnh hưởng đến việc co bóp tử cung, dẫn tới xuất huyết sau sinh.
Vì vậy, lời khuyên của các bác sỹ là sản phụ nên uống nhiều nước và mau chóng tiểu tiện lần đầu sau khi “vượt cạn”.
